Persoonlijke notitie Paul Anderssen: 
"overleven in Gieten"

Terug naar: Persoonlijke notities

(2009-02) Ons bereikte het bericht dat Paul Anderssen op 9 januari 2009 in Zwanenburg op 77- jarige leeftijd overleden is.

Van Paul Anderssen ontvingen we deze bijdrage over zijn verblijf in Gieten tijdens de oorlogswinter 1944-1945 

Bij toeval kwam ik op de Spekstoep site terecht en een waaier van herinneringen ging aan mij voorbij. 

Als kind van 12 jaar,  gevangen in een uitzichtloze hongerwinter, werd ik met mijn iets oudere broer via een of andere stichting eind 1944 vanuit hongerend Amsterdam naar Drente geëvacueerd. Via verschillende transportmiddelen waaronder trein en bussen kwamen wij in Gieten terecht in een groot café restaurant annex feestzaal waarvan ik meen dat de naam Tent was en waar wij die nacht verbleven met nog tientallen andere kinderen. 

De volgende morgen werden mijn broer en ik ondergebracht bij resp. de families Meursing en Rutgers wiens boerderijen tegenover elkaar lagen aan de weg "spekstoep" geheten. Wij werden door deze families liefdevol opgevangen, verzorgd en gevoed hetgeen al snel resulteerde in ernstige darmklachten als gevolg van een eetpatroon dat wij al 4 jaar hadden ontbeerd. 

2006: De boerderij van Meursing aan de Spekstoep

Het boerenleven was voor ons een volkomen onbekende wereld waarvan de dagen vroeg begonnen maar ook vroeg eindigden. De beide boerderijen hadden een gemengde bedrijfsvoering dus veel koeien, varkens, paarden en schapen doch ook akkers met tarwe en rogge, velden met bieten en aardappelen, kortom veel intensieve arbeid waaraan het hele gezin deel nam. 

Ik was het "stadse jonkie" bij de familie Meursing die bestond uit Jan Meursing, zijn vrouw Rika, zoon Jan, dochter Lammegien en de knecht Roel. Dochter Lammegien was bevriend met Jantje Rutgers, dochter van boer Rutgers, zijn vrouw Geertien, zoon Lammert en de knecht waarvan ik meen dat hij Jan heette. Mijn broer die bij de familie Rutgers was ondergebracht is verleden jaar overleden zodat ik hen die details niet meer kan vragen. 

Ik heb leren melken, bieten opeen zetten, helpen met hooien, varkens voeren na in de stookpot water, bieten en aardappelen te hebben gekookt , paarden (waaronder zich preferente juweeltjes bevonden) naar de wei brengen - vlak bij het Zwanenmeer - schapen verweiden en worsten maken nadat de slachter geweest was d.w.z. darmen wassen en schoonspoelen, aan de vleesmolen vastmaken, vullen en afknopen. 

2006: Boerderij van Rutgers aan de Oude Wildervanksterweg

Ik herinner mij namen zoals Piet Drost, minne Tinie, Willem Woltman, Geerts de klompenmaker en de Udema vleesfabriek waar ik gewond raakte toen deze vlak voor de bevrijding gebombardeerd werd. 

Veel wat wij toen in Amsterdam hadden meegemaakt zoals de voortdurende honger, de mislukte hongertochten waar wij de schaarse aardappelschillen trachtten te ruilen voor melk waren toch minder avontuurlijk dan de naderende geallieerden wiens geschut wij al konden horen over lange afstand. Parachutisten die, volgens geruchten waren gedropt in de buurt van Gasselte waar zij door een boswachter waren geholpen. 

De achterzijde van de boerderij keek uit op het Zwanenmeer en op die fatale zondagmorgen, begin April 1945, gingen wij in het Zwanenmeer strikken controleren in de hoop met enkele konijnen weer thuis te komen maar het liep echter heel anders af dan gedacht. Lopend langs een walletje aan de buitenkant van het bos werd plotseling een mitrailleur over het walletje geschoven en wij keken in de gezichten van twee soldaten die ons trachtten duidelijk te maken dat wij niets over deze ontmoeting mochten vertellen.
Het groepje waarmee wij op pad gingen bestond uit Jan Meursing jr., Arend de domineeszoon en net als ik geëvacueerd bij de Meursings, mijn broer en de zoon van een vermoedelijk belangrijke NSB-er uit het zuiden die met zijn hele familie inclusief auto en huisraad onderweg was naar de Heimat en vanwege het bordje "Notunterkunft" dat bij grote boerderijen aan de straatzijde in de tuin werd geplaatst, intrek had genomen in de boerderij. Thuisgekomen (zonder konijnen) heeft de NSB-zoon zijn vader ingelicht over de aanwezigheid van de vreemde soldaten in het bos waarop deze spoorslags naar de Ortskommandantur in het dorp reed om het nieuws te melden. Nog geen half uur later zaten er wel 10 Duitsers op het erf en schoten salvo's af richting Zwanenmeer dat even later ook werd beantwoord. Het feit dat mij nog altijd helder voor ogen staat is de actie van Rika, de vrouw van boer Meursing die met twee emmers gebukt van de ene stal naar de liep, het werk moest doorgaan - bang zijn alle helden -

Ik herinner mij een Canadese of Poolse arts die mijn been behandelde met een raar kleurig zalfje, dat wij kauwgum en chocolade kregen en dat ik hoorde dat Poolse tanks over de Brink reden waardoor de mooie keitjes los raakten. 

Maanden later konden wij met een open vrachtwagen van Woltman terugrijden naar Amsterdam. 

Mijn leven lang ben ik in Gieten geénteresseerd gebleven en de mensen dankbaar die ons liefdevol opvingen toen de nood hoog was. 

Zwanenburg, Paul Anderssen, november 2006 

Terug naar: Persoonlijke notities